Fort bij Krommeniedijk staat op de UNESCO Werelderfgoedlijst

Het Fort bij Krommeniedijk is een fort van de Stelling van Amsterdam en staat op de UNESCO Werelderfgoedlijst

Het ligt aan de westgrens van de gemeente Uitgeest, vlak bij de buurtschap Krommeniedijk en is eigendom van Landschap Noord-Holland

De liniedijk die het water bij inundatie buiten de Stelling moest houden, loopt van het Fort bij Marken Binnen aan de Nauernasche Vaart, door de Krommenieër Woudpolder naar het Fort bij Krommeniedijk

Vanaf daar gaat de liniedijk verder in zuidwestelijke richting

De militairen konden vanuit het fort verhinderen dat een eventuele vijand via het riviertje de Crommenije de Stelling binnenkwam

Ten oosten van het fort, net in de gemeente Zaandstad, ligt een nevenbatterij

Tussen 1897 en 1956 was het fort in gebruik als vestingwerk

In 1903 kwamen de bomvrije gebouwen gereed

Het gebouw is gemaakt van ongewapend steenslagbeton en staat op een fundering van houten palen

De wanden zijn 100 tot 120 cm dik

De betonnen dakplaat, bijna 2 meter dik, ligt los op de gevels en tussenmuren

Oorspronkelijk lag er een aarden deklaag van een halve meter op het dak maar na de Tweede Wereldoorlog is de aarde van het dak verwijderd en vervangen door bitumen

Het bouwwerk bestaat uit een klein frontgebouw en een langgerekt hoofdgebouw, die door middel van een poterne met elkaar zijn verbondenAan de achterzijde van het hoofdgebouw (in de vestingbouw veelal keelzijde genoemd) bevinden zich twee kazematten

Twee ronde, betonnen bakken met 6-centimetergeschut (hefkoepels) stonden los van het gebouw aan de frontzijde van het aardwerk

In de keuken staan drie enorme kookketels van de firma Klinkenberg uit Wormerveer

De ijzeren luiken voor de ramen zijn origineel, evenals een groot deel van de binnendeuren en kozijnen

Volgens de bezettingsstaat uit 1920 bood het Fort bij Krommeniedijk onderdak aan maximaal 296 militairen

Vanaf 1946 was het gebouw korte tijd in gebruik als bewarings- en verblijfskamp voor politieke delinquenten, mensen die tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden samengewerkt met de Duitse bezettingsmacht

Tussen 1951 en 1955 is een kleine opbouw op het dak geplaatst, dat dienst deed als luchtwachtpost

Nadat het fort in 1956 officieel als vestingwerk is opgeheven, heeft het Ministerie van Defensie het nog zeker twee decennia gebruikt als opslagdepot

Sinds 2006 is een werkgroep van vrijwilligers in en om het fort actief

De werkgroep maakt deel uit van Landschap Noord-Holland

Ze helpen bij het beheer van de natuur, ontvangen bezoekers, geven rondleidingen en proberen zo veel mogelijk van de geschiedenis van het gebouw en zijn gebruikers te achterhalen

In 2011 voerden ze een archeologische opgraving uit, waarbij een van de hefkoepels werd blootgelegd

In het hoofdgebouw zijn de lokalen aan weerszijden voorzien van een smalle wandelgang

Zowel in het hoofdgebouw als in het frontgebouw is over de hele lengte een spouwgang aangebracht, waardoor het hemelwater werd afgevoerd naar de waterkelders onder het gebouw

Ook de telegraafdraden liepen hier doorheen

Ondanks dat het gebouw verschillende malen een andere functie heeft gekregen, zijn nog diverse originele elementen aanwezig

De latrines en betonnen urinoirs zijn nog intact

Op verschillende muren zijn potloodtekeningen aangebracht, variërend van portretten tot schetsen van vogels

De oorspronkelijke indeling in lokalen is nog aanwezig en de nummers van de lokalen zijn nog duidelijk op de wanden zichtbaar

In sommige ruimtes is een tweede kamernummer aanwezig

Algemeen wordt aangenomen dat Duitsers de alternatieve nummering in de Tweede Wereldoorlog hebben aangebracht

Naast het fortgebouw stonden een fortwachterswoning en een genieloods, bestemd voor opslag

In de oorspronkelijke tekeningen stond ook een woning voor een magazijnknecht gepland

Onbekend is of deze daadwerkelijk is gebouwd

Op een gegeven moment, waarschijnlijk al voor de Tweede Wereldoorlog, is de houten fortwachterswoning vervangen door een stenen exemplaar

De fortwachterswoning is begin jaren ´80 door brand verwoest

In de ruimte die als gevangenis werd gebruikt hebben twee gedetineerden hun naam en de lengte van hun straf op de muur geschreven

Een van hen beklaagt zich over zijn onterechte veroordeling